Muallif: Turdiyeva N.Y., Normurodova O.B.
Chop etilgan yil: 2025
Nashriyot: SamDCHTI
Chop etilgan shahar: Samarqand
Turdiyeva N.Y., Normurodova O.B. Extralinguistic bases of translation / Эктралингвистические аспекты перевода / Tarjimaning ekstralingvistik aspektlari.
Annotatsiya
Ushbu darslik - Tarjimaning ekstralingvistik aspektlari - tarjima jarayonining lingvistik chegaralardan tashqaridagi ko‘p qirrali xususiyatlarini o‘rganishga mo‘ljallangan mukammal ilmiy manbadir. Kitobda tarjima jarayonida madaniy, tarixiy, kontekstual va funksional kabi ekstralingvistik omillarning muhim roli ta’kidlanadi. Darslik to‘qqizta darsdan iborat bo‘lib, o‘quvchini muhim tushunchalar va muammolar bilan bosqichma-bosqich tanishtiradi. Dastlabki boblarda lingvistik va ekstralingvistik jihatlar farqlanadi hamda kommunikativ-funksional yondashuv kiritiladi. Keyingi darslarda esa ekstralingvistik omillarning tarjima strategiyalariga qanday ta’sir ko‘rsatishi, kontekst, madaniy ishoralar va fon bilimlariga e’tibor qaratiladi.
Maxsus boblarda realiyalar, tarixiy matnlar va ommabop ilmiy matnlar kabi madaniy yuklangan elementlarni tarjima qilish muammolari ko‘rib chiqilib, tarjimonning chuqur madaniy va mavzuga oid bilimlarga ega bo‘lishi zarurligi ta’kidlanadi. Yakuniy dars esa ingliz tilidan o‘zbek yoki rus tiliga audiovizual matnlarni tarjima qilishdagi o‘ziga xos qiyinchiliklarni yoritib, vizual, og‘zaki va madaniy tarkiblar o‘rtasidagi o‘zaro aloqaga urg‘u beradi. Nazariy tahlillar, amaliy misollar va mashqlar orqali ushbu darslik o‘quvchilarni ekstralingvistik omillarni tahlil qilish va ularni tarjima amaliyotiga samarali qo‘shish ko‘nikmalari bilan ta’minlaydi hamda tarjimonning tillar va madaniyatlar orasida vositachi sifatidagi rolini chuqurroq anglashga xizmat qiladi.
Ushbu darslik 70230201 – Qiyosiy tilshunoslik, lingvistik tarjimashunoslik (ingliz tili) mutaxassissligi magistrantlari talabalari uchun “Tarjimaning ekstralingvistik aspektlari” fanidan asosiy o‘quv adabiyoti sifatida tavsiya etiladi.
Аннотация
Данный учебник - Экстралингвистические аспекты перевода - представляет собой всесторонний академический ресурс, направленный на изучение многогранной природы перевода за пределами чисто языковых рамок. В нем подчеркивается важная роль экстралингвистических факторов - культурных, исторических, контекстуальных и функциональных - в процессе перевода. Структура из девяти уроков последовательно знакомит читателя с ключевыми понятиями и трудностями перевода. В первых главах рассматриваются различия между лингвистическими и экстралингвистическими аспектами, вводится коммуникативно-функциональный подход. Далее анализируется влияние экстралингвистических факторов на переводческие решения с акцентом на контекст, культурные отсылки и фоновые знания.
Отдельные главы посвящены переводу культурно насыщенных элементов, таких как реалии, исторические тексты и популярные научные материалы, при этом подчеркивается необходимость глубоких культурных и предметных знаний у переводчика. Последний урок рассматривает особенности перевода аудиовизуальных медиатекстов с английского языка на узбекский или русский, акцентируя внимание на взаимодействии визуального, вербального и культурного содержания. Посредством теоретических обсуждений, практических примеров и упражнений данный учебник формирует у читателей важные навыки анализа и интеграции экстралингвистических компонентов, способствуя более глубокому пониманию роли переводчика как посредника между языками и культурами.
Учебник предназначен для студентов факультетов филологии, теории и практики перевода, магистрантов специальности 70230201 – Сопоставительное языкознание, лингвистическое переводоведение (английский язык), исследователей, преподавателей дисциплин в области переводоведения, а также для самостоятельного изучения.
Данное пособие рекомендуется в качестве основного учебного материала по предмету «Экстралингвистические аспекты перевода» для магистрантов указанной специальности.
Abstract
This textbook, Extralinguistic Bases of Translation, is a comprehensive academic resource designed to explore the multifaceted nature of translation beyond linguistic boundaries. It emphasizes the critical role of extralinguistic factors - cultural, historical, contextual, and functional - in the translation process. The first lessons lay the groundwork by distinguishing between linguistic and extralinguistic aspects and introducing a communicative-functional perspective. Subsequent lessons examine how extralinguistic determinants influence translation decisions, with a strong focus on context, cultural references, and background knowledge.
Specialized chapters address the translation of culturally loaded elements such as realia, historical texts, and popular scientific materials, highlighting the translator’s need for deep cultural and subject-matter expertise. The final lesson explores the unique challenges posed by audiovisual media translation from English into Uzbek or Russian, emphasizing the interplay between visual, verbal, and cultural content. Through theoretical discussions, case studies, and applied exercises, this textbook equips readers with essential skills to analyze and integrate extralinguistic components effectively, fostering a deeper understanding of the translator’s role as a mediator between languages and cultures.
This textbook is intended for students of philology, translation theory and practice faculties, master's students of the specialty 70230201 – Comparative Linguistics, Linguistic Translation Studies (English language), researchers, instructors of translation studies-related subjects, as well as for independent learners.
The textbook is recommended as a core educational resource for the subject “Extralinguistic Aspects of Translation” for master’s students in the aforementioned specialty.